Þungunarrof

Valið þegar meðgöngulengd er innan við 9 vikur eða eftir 12. viku. Hægt er að byrja meðferðina við 6. viku þegar lifandi fóstur hefur verið staðfest með sónarskoðun. Meðferðin getur oftast hafist að læknisskoðun lokinni. Þungunarrof með lyfjum er 3ja daga meðferð.

Dagur 1: Gefið er lyf sem stöðvar þungunina.

Dagur 2: Þennan dag getur byrjað að blæða, jafnvel með túrverkjum en það er eðlilegt.

Dagur 3: Fjórar töflur eru settar í leggöng snemma að morgni og þarf að liggja útaf í 2 klukkustundir meðan lyfið er að leysast upp. Þetta lyf veldur m.a. samdrætti í leginu, blæðingu og verkjum. Blæðingar ættu að hefjast 3-4 klst síðar. Það er einstaklingsbundið hvað blæðir mikið en oftast eru þetta ríflegar tíðarblæðingar. Áður en töflunum er komið fyrir er mikilvægt að taka verkjalyf. Þennan dag er mikilvægt að hafa einhvern fullorðin heima við ef eitthvað kemur upp á eins og gerst getur við allar meðferðir.

Meðferðinni er fylgt eftir af hjúkrunarfræðingi á kvenlækningadeild 21A og færðu símanúmer sem hægt er að hringja í 6 klukkustundum eftir að töflurnar hafa verið settar í leggöng (fyrr ef þörf er á). Í þessu símtali verður líðan metin ásamt blæðingu og verkjum. Að 5 vikum liðnum er mikilvægt að gera þungunarpróf heima og hringja á kvenlækningadeild 21A og tilkynna niðurstöðu.

Ekki er mælt með að stunda kynlíf um leggöng meðan blæðir, eða liggja í baði/heitum potti. Það má eingöngu nota dömubindi eftir þungunarrof en ekki túrtappa eða álfabikar.

Frá 9. til 22. viku er mælt með aðgerð. Eftir læknisskoðun er gefinn tími í aðgerð eftir nokkra daga.

​Að morgni aðgerðardags þarf að taka inn töflur til að undirbúa leghálsinn fyrir aðgerð. Mætt er snemma morguns fastandi á kvenlækningadeild 21A og er aðgerðin gerð samdægurs. Aðgerðin er gerð í stuttri svæfingu og tekur 5-10 mínútur. Ferlið tekur um 1 klukkustund.​

Yfirleitt er ekki þörf á frekari eftirliti þegar um aðgerð er að ræða

Öllum aðgerðum, hvort sem það er þungunarrof, botnlangataka eða liðskiptaaðgerð fylgir einhver áhætta fylgikvillum eins og blæðingum og sýkingum. Fylgikvillar þungunarrofs eru almennt mjög sjaldgæfir.

​Eftir því sem lengra er liðið þungunina þeim mun meiri áhætta er á fylgikvillum en þeir eru samt alltaf sjaldgæfir

Fylgikvillarnir eru mismunandi eftir því hvort þungunarrof er gert með aðgerð eða með lyfjameðferð.​

Í aðgerð getur orðið rof á legvegg en það er mjög sjaldgæft (0,1-0,4% tilfella) og grær oftast mjög vel. Einnig getur orðið sýking í legi eftir aðgerð (0,9-1,7% tilfella) en það er hægt að lækna með lyfjameðferð. Oftast blæðir að meðaltali í 10 daga eftir aðgerð en það er mjög sjaldgæft að það blæði meira en 500 ml (0,2%).

Fylgikvillar þungunarrofs með lyfjum eru ógleði, verkir í legi, niðurgangur, vægur hiti og skjálfti. Enn sjaldgæfari fylgikvillar þungunarrofs með lyfjum eru sýking í legi (0,3%), eggjaleiðarabólga (0,03%), blæðing sem krefst þess að farið verði í þungunarrof með aðgerð (0,35-2%) og þörf fyrir blóðgjöf vegna blæðingar (0,1-0,3%).

Ákvörðun um þungunarrof getur stundum verið flókin. Þá getur verið gott að ræða við hlutlausan aðila til að koma skipulagi á hugsanirnar.

Viðtal við félagsráðgjafa er í boði fyrir öll þau sem eru að íhuga þungunarrof á kvennadeild Landspítala eða kvennadeild Sjúkrahússins á Akureyri, það er þó ekki skylda en getur verið mikil hjálp og ró í viðtalinu.

Það kostar ekkert að hitta félagsráðgjafann og hann sér um að veita ráðgjöf og stuðning á hlutlausan hátt. Hægt er að fá viðtal við félagsráðgjafa fyrir og eftir þungunarrof. 

Þungunarrofsferlið sjálft hefst á viðtali við lækni. Þar er gert læknisfræðilegt mat þar sem farið er yfir fyrri heilsufarssögu, ofnæmi, lyfjanotkun, osfr. Þetta er gert til að taka ákvörðun um hvaða leið til þungunarrofs hentar best fyrir viðkomandi.

​Farið er yfir hvernig þungunarrof verður framkvæmt og við hverju megi búast í ferlinu. Veitt er fræðsla um áhættu samfara þungunarrofinu. Í þessu viðtali er einnig boðið upp á getnaðarvarnaráðgjöf.

Sjálfsagt er að ræða við lækni um ýmsar vangaveltur sem geta komið upp. Ekki þarf að gefa upp ástæðu fyrir ákvörðun um þungunarrof! Þetta er ekki ákvörðun sem einhver getur tekið fyrir þig. 

​Beint í framhaldi af viðtali er gerð sónarskoðun. Sónarskoðunin er gerð til þess að staðfesta meðgöngulengd og að þungun sé til staðar. Það má horfa á skjáinn.

Boðið er upp á skimun fyrir klamydiu eða lekanda.

Í viðamikilli yfirlitsgrein um rannsóknir á andlegri líðan þeirra sem þurfa að fara í þungunarrrof er sýnt fram á að 40-45% upplifa kvíða og vanlíðan á meðan verið er að ákveða hvort eigi að enda meðgönguna eða halda henni áfram. En mánuði eftir þungunarrrof hefur bæði kvíði og vanlíðan marktækt minnkað, í 8-32% eftir rannsóknum.

Að taka þessa ákvörðun krefst þess að viðkomandi eða parið þurfa að skoða vel og vandlega aðstæður sínar og byggja ákvörðun sína á eigin mati á aðstæðunum.

Einnig hefur komið fram að fólk finni fyrir létti eftir þungunarrrofið en þau geta átt erfitt með að leyfa sér það vegna fordóma í samfélaginu.

Fyrir þungunarrof:

• Örvænting, panik og hræðsla
• Eins og tilverunni sé hótað og framtíðarplön í uppnámi
• Óvæntar tilfinningar að allt virkar eins og það á að virka í getnaðinum
• Flestir eru búnir að ákveða sig þegar þau bóka tíma
• Samt kvíði, sorg, samviskubit, áhyggjur og tómleikatilfinning

Eftir þungunarrof:

• Léttir!!!! 
• Fáir sjá eftir ákvörðuninni
• Fáir eru traumatiseraðar eða líður illa
• Einu ári seinna lýsa margir að þeim finnist þeir þekkja sjálfan sig betur og séu þroskaðri fyrir vikið

Stærsta vandamálið eftir þungunarrof er skömm - fólk fær samviskubit yfir að vera létt vegna skoðana í samfélaginu. Þá er mikilvægt að muna að ákvörðunin sem var tekin var sú rétta fyrir þig á þeim tíma. Engin annar getur sagt þér hvernig þér á að líða og stjórn yfir líkamanum er alltaf þín.